دوره های کشت برنج
کشت اول برنج :
در شمال کشور، کشاورزان مازندرانی تقریبا از اوایل فروردین شروع به کشت برنج کرده و تا فصل برداشت که اواخر تیر ماه می باشد، مشغول شالیکاری هستند که این مدت از زراعت را کشت اول برنج می گویند.
کشت رتون برنج (دونوج):
برخی از کشاورزان، در صورت وجود منابع آب کافی، بلافاصله پس از برداشت کشت اول، زمین های شالیزاری را دوباره آبیاری کرده (بدون هیچ شخمی و یا بذر پاشی و یا نشاء کاری) و با دادن کود و محلول های تقویتی، ساقه باقی مانده از کشت اول گیاه را وادار به جوانه زنی و پنجه زنی می کنند. این بار در مدت کوتاه تری (حدوداً دو ماه) شلتوک برنج از خوشه ها نمایان می شود. کشت رتون معمولا از اواسط تیرماه شروع و تا اواسط شهریور به طول می انجامد.
کشت دوم برنج :
اکثر مردم، کشت دوم را با رتون اشتباه می گیرند یا هر دو را شبیه هم می دانند. در قسمت قبل کشت رتون را توضیح دادیم ولی در مورد کشت دوم باید گفت با توجه به شرایط منطقه و وضعیت آب هوایی آن مکان، شالیکاران شروع به کشت دوم برنج می کنند. بدین صورت که بلافاصله بعد از کشت اوّل، زمین های شالیزاری را شخم زده و غرق در آب می کنند و در گوشه ای از زمین مانند کشت اول، خزانه شالی را آماده کرده و پس از چند روز نشاء کاری صورت می گیرد. درواقع می شود گفت در کشت اول و کشت دوم برنج هیچی فرقی از نظر آماده سازی زمین و نشاء کاری وجود ندارد. فقط ذکر این نکته مهم است که در کشت دوم از ارقام زود رس استفاده می شود تا که سرمای پاییز به شالی های برنج آسیب نرساند.
کیفیت کشت اول برنج بهتر است یا کشت دوم و یا رتون ؟
کیفیت برنج در درجه اول به نوع رقمی که کشت می شود، وابسته است ولی تفاوت در کیفیت برنج کشت اول، دوم و رتون (دونوج) به برخی دلایل دیگر نیز ارتباط دارد که در ذیل به آن اشاره میشود.
در 4 ماهه اول سال، شب های مازندران به تدریج گرم تر می شوند ولی در 4 ماه دوم سال این حالت بر عکس می شود، یعنی با گذشت زمان، شب های سرد تری را خواهیم داشت. در نتیجه، این اختلاف دمای شب و روز (روز های گرم و شب های سرد ) باعث می شود که سرعت متابولیسم گیاه کاهش یافته و در نتیجه عطر برنج زیادتر از کشت اول شود. همچنین طول دوره پر شدن دانه های برنج (زمان انتقال مواد غذایی به درون خوشه ها) در کشت اول نسبت به کشت دوم بسیار کم می باشد که متاثر از شرایط آب و هوایی است. این اختلاف زمان در دوره پرشدن خوشه ها باعث می شود که برنج کشت دوم فرصت بیشتری برای پر شدن دانه ها داشته باشد و تمام مواد غذایی را به طور کامل در خوشه ها انتقال دهد. در نتیجه باعث می شود برنج های کشت دوم قطور تر از برنج های کشت اول باشد و ری آمدن و پخت بیشتری نسبت به کشت اول داشته باشد.برای مثال اگر برای یک نفر 100 گرم برنج کشت اول نیاز باشد، برای برنج کشت دوم 80 گرم نیاز است.
پس به طور کلی می توان گفت برنج کشت دوم خوش عطر تر، قطور تر و پخت بیشتری نسبت به برنج های کشت اول دارند. تمامی نکات گفته شده در رابطه با کشت دوم، برای برنج رتون نیز صادق است. در شمال کشور قیمت برنج ها به ترتیب از گرانترین به ارزان ترین مربوط به کشت رتون، کشت دوم و کشت اول است. برای مشاهده محصولات کشت اول و کشت دوم به صفحه ی محصولات بینج بار مراجعه کنید.